gezien op de najaarstentoonstelling bij
Potterij Zaalberg, november 2015
Lang bleef Herman niet bij Brouwers Aardewerk in dienst, maar deze tijd zou wel van invloed op z'n werk blijven. Hermans ambitie was zelfstandig pottenbakker te worden. Alleen, hij kon dan wel tekenen en boetseren, maar ervaring met het draaien had hij nauwelijks. Om daar wat aan te doen bouwde hij met eenvoudige middelen een eigen draaischijf. Achter het huis trok hij een oventje op om te kunnen experimenteren met bakken en glazuren. Toen Brouwers Aardewerk besloot om het salaris van zijn beste mensen flink te korten, maakte Zaalberg de sprong in het diepe. Hij zei Brouwer vaarwel en begon zijn eigen bedrijfje. De nieuwe onderneming kreeg als naam Aardewerk De Rijn (1918).
Vasthoudendheid
Alleen door z’n enorme inzet en vasthoudendheid is het Zaalberg gelukt door de eerste jaren heen te komen. Toch, geleidelijk aan begint het bedrijfje te lopen, ook al omdat de resultaten steeds overtuigender worden. Er is sprake van een voorzichtig succes. Na enige tijd groeit Aardewerk De Rijn zelfs uit zijn werkplaats. Een nieuw bedrijfspand wordt gevonden in Leiderdorp, aan het Jaagpad, met plaats voor een grotere oven én voor personeelsuitbreiding.
Naar 'Potterij Zaalberg' pagina 2
Ikebana
Door de aandacht voor de Japanse cultuur aan het eind van de negentiende eeuw vond ook de Japanse bloemsierkunst, ikebana, zijn weg naar het westen. Geen bonte boeketten hier, maar sobere combinaties van losse bloemen, takken en bladeren die met grote precisie werden geschikt in verfijnde composities. Ook hiervoor gold dat de basis (de vaas of het tableau) bijvoorkeur een simpele vorm had en was geglazuurd in natuurlijke tinten.
Brouwers Aardewerk:
kan
collectie Gemeentemuseum Den Haag
Brouwers Aardewerk
Willem Brouwers (1877 – 1933) had een voorliefde voor eenvoudig handgemaakt aardewerk. Zijn inspiratie vond hij in het Japanse gebruiksgoed en in de Britse Arts and Crafts Movement. Niet in de laatste plaats speelden ontwikkelingen in de bloemsierkunst een rol. Dankzij nieuwe technieken lukte het beter om snijbloemen te kweken met lange stevige stelen. De oude compacte tafelstukken raakten uit de mode ten gunste van luchtige boeketten waarbij de stelen en de bladeren bijdroegen aan het geheel. Zo’n bloemenstruik kwam uiteraard het best tot zijn recht in een eenvoudige vaas.
Schalen van Herman Zaalberg jr. gezien tijdens de Najaarsexpositie 2015.
Zaalberg draaierij in 1950
foto met dank aan
Herman Zaalberg jr.
De eerste generatie
Herman Zaalberg ging direct na de lagere school werken, er moest geld worden verdiend. Voor zijn middelbare opleiding was er de avondschool. Herman bleek een uitzonderlijke aanleg te hebben voor tekenen en boetseren en dat viel op. Katoenfabriek Driessen in Leiden kon het jonge talent goed gebruiken en nam hem in dienst als ontwerptekenaar voor sarongs. Of hij op de doeken raakte uitgekeken of dat het de aantrekkingskracht van de klei was, Herman stapte na een paar jaar over naar Brouwers Aardewerk. Hij maakte daar sgrafitowerk, een techniek waarbij een tekening in de klei wordt gekrast. Bovendien mocht hij speciale boetseeropdrachten uitvoeren.
Bijna 100 jaar
De geschiedenis van Potterij Zaalberg begint met een moedige daad van oprichter Herman Zaalberg (1880 - 1958). In economische moeilijke tijden maakte hij zijn droom waar: HIj begon een eigen aardewerkfabriekje. Drie generaties Zaalberg hebben inmiddels de firma door bijna 100 jaren heengeloodst en daarbij menige storm getrotseerd. Potterij Zaalberg bestaat nog steeds, nu als een bescheiden atelier waarin kleinzoon Herman jr. voor zijn plezier nog wat mooi aardewerk draait. Mooi aardewerk maken, dat was ook wat de firma deed in haar hoogtijdagen, toen meerdere ovens werden gestookt en er zo'n twintigtal personeelsleden aan het werk waren.
Potterij Zaalberg